ΒΙΒΛΙΟ

Ήλιος με δόντια
Γιάννης Μακριδάκης
Εκδόσεις Εστία
2010
Σελ. 245

Στο τρίτο του μυθιστόρημα, ο φέρελπις Μακριδάκης ιστοριογραφεί, βιογραφεί και περιγράφει με σεβασμό και τρυφερότητα την προσωπική περιπέτεια ενός ανθρώπου και του τόπου του. Η Χίος ζωντανεύει στο βιβλίο του με τον τρόπο της αγάπης αφού ο πρωταγωνιστής του μυθιστορήματος καταθέτει τις πίκρες και τις λιγοστές χαρές του με γνήσιο αυθορμητισμό, χιούμορ, ειλικρίνεια και σεβασμό για τα πρόσωπα, το χώρο και τον χρόνο.
Η καθημερινή διαπόμπευση και ο κοινωνικός αποκλεισμός του ήρωα Κωνσταντή από την πολύ μικρή του ηλικία εκτυλίσσονται παράλληλα με τα πραγματικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία του Ελληνισμού κατά τη διάρκεια του 20ου αι. Η προσωπική αφήγηση συνδέεται πότε άμεσα και πότε έμμεσα με τα ιστορικά γεγονότα από την κατάληψη της Σμύρνης μέχρι και την απελευθέρωση το ’44 και αργότερα επί Χούντας. Ο πόνος εναλλάσσεται με το χαμόγελο και την ειρωνεία. Όπως ακριβώς η ιστορία της Ελλάδας.
Ο ήρωας θυμίζει σε πολλά τον Οιδίποδα που πασκίζει να φτάσει στην αλήθεια με κάθε τίμημα. Παράλληλα αποτελεί και ενδεικτική φιγούρα αποσυνάγωγου, περιφρονημένου από κάθε κοινωνική δομή ανθρώπου και ως εκ τούτου θύμα της σκληρότητας και της ρατσιστικής συμπεριφοράς που παρατηρείται συχνά σε μικρές κοινωνίες που τις χαρακτηρίζει η άγνοια, ο φόβος και η προκατάληψη.
Πρόκειται για πρωτοπρόσωπη συνειρμική αφήγηση, εντελώς χειμαρρώδη, με έντονα στοιχεία σαρκασμού, αμεσότητα και αφέλεια. Ο ήρωας αφηγείται μπροστά σ’ έναν καθρέφτη με επιμονή και στόχο να ολοκληρώσει επιτέλους την ιστόρηση της ζωής του με τόλμη. Υπάρχει ένα κενό μνήμης το οποίο αφορά την ημέρα του βομβαρδισμού του σουηδικού πλοίου Wirl στο λιμάνι της Χίου τον Φλεβάρη του 1944 το οποίο μετέφερε σιτάρι από τον Ερυθρό Σταυρό για το λαό του νησιού, μετά από προσπάθεια του Σουηδού προξένου. Η επίθεση έγινε από λανθασμένη πληροφορία των μελών της αντιστασιακής ομάδας, ένα λάθος που χρεώνεται ο Κωνσταντής λόγω της σχέσης του με τον Αποστόλη, το μεγάλο έρωτα και τη μοναδική σχέση της ζωής του.
Η αφήγηση όμως δεν ολοκληρώνεται ποτέ από τον ίδιο και στο δεύτερο μέρος του βιβλίου τη σκυτάλη παίρνει ο Νικόλας, υπάλληλος του ψυχιατρικού ιδρύματος, αυτόπτης και αυτήκοος μάρτυρας των αφηγήσεων τις οποίες καταγράφει σε μπομπίνες. Μέχρι τη μέση του βιβλίου ο αναγνώστης θεωρεί ότι μπροστά του εκτυλίσσεται η τραγική ιστορία ενός ορφανού, φτωχόπαιδου, ομοφυλόφιλου που χειροτονήθηκε κάποια στιγμή ιερέας. Στην πορεία, τα στοιχεία αποκαλύπτουν μια τραγική προσωπικότητα με εμφανή διαταραχή αλλά και με έμμονη ανάγκη να φτάσει στην αλήθεια, τι έγινε από τη στιγμή της έκρηξης και μετά.
Εδώ σημειώνουμε ως αρνητικό στοιχείο την επιλογή του συγγραφέα να ξεδιαλύνει τα πράγματα εντελώς, με το γράμμα του γιατρού, την παρέμβαση του εγγονού του Νικόλα στις μέρες μας και την επαναφορά στην πραγματικότητα. Αυτό ακριβώς στερεί την αυτενέργεια του αναγνώστη και διαλύει κάθε μυστήριο ή διάθεση διαλόγου σε ό,τι αφορά στην τελική κατάληξη. Θεωρούμε ότι η τέχνη μιλά μόνη της και η γλώσσα της είναι επαρκής. Εξάλλου ο Μακριδάκης έχει συγκεντρώσει πολύ καλές κριτικές και η μυθοπλαστική του δεξιότητα δεν εξαντλείται στην προσωπική αυτή αφήγηση αλλά αναδεικνύει τη σχέση του με το νησί, με τη γλώσσα των απλών ανθρώπων και τα πάθη τους.

Έλενα Χρ. Σάββα